تمدن مایا یکی از بزرگ ترین تمدن های آمریکایِ لاتین بوده که 150 سال پیش کشف شده است. این قوم به زبان مایا سخن می گفتند و برای نوشت از نوعی خط هیروگلیف استفاده می کردند که هنوز تمام آن خوانده و کشف رمز نشده است. هیروگلیف های این قوم معمولا به صورت قطعات چهارگوش است گاهی با افزودن پسوند و پیشوند و میانوند آن را تغییر داده اند. یکی از امریکاشناسان تاکنون 492 نشانه اصلی و 370 پیشوند و پسوند را بر شمرده است، اما سه تصویر نگاشت باقیمانده از این قوم حاوی 10000 گلیف است. در مجموع، آنها نگاره هایی چند شکلی، اعضای انسان، چهره انسان و خدایان با ویژگی های حیوانی، سر حیوانات و پیکرهای اسطوره ای هستند. این هیروگلیف ها خط هجایی محض نیستند، بلکه ضمن آن که اندیشه نگارانه اند، گاهی آوایی هم هستند. بنا به دلایلی چند می توان گفت که این خط منحصرا در خدمت اشراف و روحانیون بوده است

اسلام در روزگار و در سرزمینی ظهور کرد که زن به لحاظ حقوقی و اجتماعی در موقعیتی فروتر از مردان قرار داشت. پیامبر اکرم (ص) کوشید تا تحولی بنیادین در فرهنگ جامعه جاهلی آن روز ایجاد کند. از سویی زمینه رشد و تعالی همه جانبه زنان را فراهم سازد و از سوی دیگر دیدگاه جامعه را نسبت به ایشان متحول نماید. این امر در عصر آن حضرت به نحوی چشمگیر محقق گردید اما از آن جا که پس از وی تداوم این حرکت فرهنگی با موانعی جدی مواجه شد، لذا تعالیم اسلام درباره منزلت انسانی زنان کم رنگ و دیدگاه جامعه نسبت به ایشان دگرگون گردید. پژوهش حاضر بررسی نقش بازگشت سنن جاهلی در تحول منزلت زنان در دوران پس از پیامبر (ص) می باشد.

چکیده فارسی:آموزه مایا که برای بیان چگونگی خلقت در آیین هندو مطرح می گردد، یکی از مهم ترین بخش های الهیات هندو می باشد. این آموزه، بیانگر این است که فرایند خلقت در واقع نوعی تجلی برهمن است و جهان به عنوان سایه برهمن و رویای او صادر شده است. نظریه مایا، که زاییده یک نگاه وحدت وجودی است، بیشتر در کتاب اوپانیشادها مطرح گردیده و از سوی عارفان مکتب ودانتایی، بخصوص متفکر برجسته این مکتب یعنی شانکارا واکاویی، بسط و گسترش یافته است. این پژوهش، بر آن است تا نشان دهد اصل نظریه مایا، هرچند نه به شکلی مفصل، در مجموعه «وداها»، که قدیمی ترین متون مذهبی جهان و آیین هندو به شمار می روند، وجود داشته است. بدین منظور، به کاوش های لغت شناسی و معناشناسی در باب نظریه مایا پرداخته و با نظر به سرودهای وداها، از جمله دو سرود «آفرینش» و «پروشا»، تلاش در اثبات این مطلب صورت گرفته است. چکیده عربی: عقیدة المایا فی الدیانة الهندوسیة تتمحور حول بیان کیفیة الخلقة، وهی تعدّ واحدةً من أهمّ التعالیم اللاهوتیة فی هذه الدیانة، حیث تؤکّد علی أنّ الخلقة تعنی تجلّی البراهما، وتعتبر الکون ظلاً له ورؤیا قد صدرت منه.نظریة المایا فی الحقیقة ولیدةٌ لرؤیةٍ مرتکزةٍ علی مبدأ وحدة الوجود، وقد طرحت بشکلٍ أساسیٍّ فی کتاب أبانیشاد، کما تمّ شرحها وتحلیلها وتوسیع نطاقها من قبل عرفاء المدرسة الفکریة للفیدانتا ولا سیما المفکّر الشهیر شانکارا. الهدف من تدوین هذه المقالة هو إثبات کون نظریة المایا الهندوسیة مطروحةً بشکلٍ غیر مبسوطٍ فی نصوص الفیدا التی تعدّ أقدم النصوص الدینیة فی العالم والدیانة الهندوسیة، وعلی هذا الأساس بادر الباحثان إلی إجراء دراسات تحلیلیة علی صعید علم اللغة وعلم المعانی حول النظریة المذکورة، حیث أثبتا مدّعی البحث اعتماداً علی ما جاء فی نصوص الفیدا وبما فی ذلک نصّ الخلقة وبروشا.

تمام ادیان و آیین ها دارای اصطلاحات کاربردی هستند که در طول زمان و در مکاتب مختلف معانی گوناگون و گاه متضادی به خود گرفته اند. مایا یکی از این اصطلاحات است که در این نوشتار سعی بر آن داشته ایم که با در نظر گرفتن ریشه لغوی این کلمه، سیر تطور معانی آن را از وداها تا حضور در اوپنیشدها و نهایتاً مکاتب فلسفی هند بررسی کنیم. اما در میان کاربردها و معانی مختلف مایا، این کلمه نقش مهمی در مکتب ودانته به خصوص معروف ترین شاخه آن یعنی ادویته ودانته به عنوان یکی از مهم ترین و تأثیرگذارترین مکاتب فکری در هند داشته است. نقش اساسی مایا در هستی شناسی و تئوری آفرینش این مکتب و تبیین کارکردهای آن از جمله دستیابی به رستگاری در این نوشتار مورد بحث قرار گرفته است. در پایان نیز از منظری تطبیقی، نگاهی بر دیدگاه پژوهش گران مسلمان درباره مایا داشته و شباهت آن با برخی اصطلاحات و مفاهیم اسلامی مورد اشاره قرار گرفته است.

چکیده فارسی:آفرینش از نگاه اسلام و هندوئیزم، نوعی ایجاد یا پدیدار شدن کثرت از وحدت است. قرآن این عمل را نتیجه امر الهی و سنت ودانته (اوپانیشادها)، آن را محصول نیروی مایای برهمن دانسته است. مفهوم امر الهی در قرآن و تفاسیر تشیع و تسنن بیان شده است. برخی محققان، با استناد به آثار اسماعیلیان، مفهوم قرآنی «امر الهی» را معادل مایا در سنت هندو دانسته اند. این پژوهش، با هدف ارزیابی این دیدگاه به مقایسه دو مفهوم «امر» و «مایا» پرداخته است. بدین منظور، شماری از اوپانیشادها و نیز آثار برجسته فرق اسلامی، از جمله اسماعیلیان مورد بررسی قرار گرفته است. حاصل یافته های پژوهش حکایت از آن دارد که وجوه تمایز و افتراق امر و مایا بیش از آن است که بتوان بر این همانی دو مفهوم حکم کرد. چکیده عربی:الخلقة حسب تعالیم الشریعة الإسلامیة والدیانة الهندوسیة هی إیجاد للکثرة من الوحدة، وقد اعتبرها القرآن الکریم بأنّها نتیجةٌ لأمر الله تعالی فی حین أنّ أصحاب فکر الفیدانته (أبانیشاد) یقولون إنّها ثمرة قدرة المایا البراهماتیة. وقد تمّ بیان معنی الأمر الإلهی فی القرآن الکریم وضمن تفاسیر الفریقین شیعةً وسنّةً، وبعض الباحثین استندوا إلی التراث الفکری للفرقة الإسماعیلیة واعتبروا مفهوم الأمر الإلهی مترادفاً مع مفهوم الشاکتیزم والمایا لدی الهندوس.الهدف من تدوین هذه المقالة إجراء دراسةٍ مقارنةٍ بین مفهوم "الأمر" فی مختلف آثار الفرق الإسلامیة وبما فیها الإسماعیلیة ومفهوم "مایا" لدی الفیدانته (أبانیشاد)، وقد أثبتت النتائج وجود اختلافٍ کبیرٍ بینهما ولا یمکن القول إنّهما متشابهان.

زینر با این پندار که فنا یا وحدت وجود در عرفان اسلامی، مربوط به ورود آموزه های مکتب فلسفی ودانته، به جهان اسلام است، بیانات بایزید را محمل مناسبی برای تایید دیدگاه های خویش یافته و سعی بسیار در ایجاد مطابقت میان برخی گفته های وی با عبارات اوپانیشادها نموده است. در معراج نامه کوتاهی از بایزید که در کتاب اللمع ذکر شده، بایزید آنچه که در این سفر مشاهده نموده را خدعه نامیده است و همین امر زینر را واداشته تا «خدعه» را معادل «مایا» در اوپانیشاد شوتاشوتره معرفی کندو وی همچنین سعی کرده در جهت تقویت نظریه خود میان برخی دیگر از عناوینی که بایزید در معراج نامه خود ذکر کرده، معادل مناسبی در اوپانیشادها و گیتا بیابد. در این نگارش با اثبات اصالت اسلامی خدعه و استدلال بر عدم مطابقت معنایی این دو بطلان ادعای زینر آشکار می شود و نظریه او در خصوص تاثیر ودانته بر عرفان اسلامی به چالش کشیده می شود.

فعالیتهای عمرانی به مانند سد سازی، راهسازی، توسعه روستاها و شهرها و غیره، امروزه یکی از عوامل انسانی اصلی در تخریب و نابودی بسیاری از محوطه های باستانی به شمار می رود. در همین راستا طی پروژه راهسازی و تعریض محور ترانزیتی بوئین زهرا- سگزآباد در استان قزوین، بخش های جنوبی محوطه مای تپه در حریم جاده قرار گرفته و دچار تخریب می گردد. از این رو عملیات کاوش اضطراری محوطه مذکور توسط اداره باستان شناسی اداره کل میراث فرهنگی استان قزوین در مهر 1389 انجام پذیرفت. محوطه مای تپه که در 5.5 کیلومتری شمال غرب بوئین زهرا و در ضلع شمالی حریم محور بوئین زهرا به سگزآباد قرار گرفته، از لحاظ مطالعاتی با توجه به موقعیت ویژه آن که در نزدیکی محوطه های پیش از تاریخی مهم دشت قزوین همچون زاغه، قبرستان، سگزآباد و چهاربنه واقع شده، حائز اهمیت است. طی کاوش در 10 گمانه 2×2 متر و مطالعات مقدماتی انجام شده بر روی یافته های حاصله- بخصوص گونه شناسی سفال-، این محوطه با الگوی استقرار موقت، دارای فرهنگ اواخر دوره نوسنگی جدید I و اوایل دوره نوسنگی جدید II (اواخر نیمه اول هزاره ششم ق.م) است که فرهنگ های هم افق با آن در دشت قزوین، از کاوش های تپه چهاربنه و ابراهیم آباد شناخته شده است. در این نوشتار به معرفی نتایج کاوش اضطراری، یافته ها و در نهایت ارائه گاهنگاری مقایسه ای محوطه مای تپه پرداخته شده است.

در فلسفه های گوناگون هندویی زمان به مثابه علت، قدرت، جوهر و عرض تفسیر می شود. در فلسفه ودانته زمان امری خیالی و وهمی است نه واقعی. زمان در فلسفه نیایه-وایشیشیکه به عنوان جوهری مستقل و غیر مادی تفسیر می شود. پرسش از چگونگی حضور زمان، نحوه ارتباط آن با مسائل مختلف هستی شناختی از جمله: علیت، حرکت و فضا در همه موارد برجسته شده است؛ در نیایه-وایشیشیکه ترتیب وقوع رویدادها بازمان تفسیر می شود. اما زمان هیچ کیفیت فیزیکی خاص مانند رنگ ندارد. فلسفه سانکیه هرچند مبتنی بر متافیزیک ثنویت گرایی است که روند رویدادهای جهان را در فعل و انفعال دو اصل غایی یعنی پوروشه و پرکریتی تفسیر می کند ولی در بحث از پدیدار زمان تفسیر نیایه-وایشیشیکه را انکار می کند. دو تفکر می مانسا و ودانته نیز در سنت هندویی فهم و تفسیر خود درباره زمان را به صورت منحصر به فردی بر مبنای خوانش اوپانیشادها (واقعیت نامتغیر برهمن) بسط و توسعه داده اند و موضوعات مختلف هستی شناختی از جمله: علیت، حرکت و آفرینش را به شیوه های مختلف در قالب مفاهیم ویوارتا، مایا، اویدیا و اوتاره شرح و تفسیر می کنند. یافته های تحقیق نشان می دهد که در تفکر فلسفی هند، پدیدار زمان به صورت نمادهای گوناگون نقش متفاوتی رادر موجودات و رویدادهای کی هانی و حتی در احکام عملی یوگا ایفا می کند.